Zinvolle sociale impact in de energietransitie
In Amsterdam Zuidoost wordt volop gewerkt aan de energietransitie. Maar naast zonnepanelen en slimme netwerken speelt nog een andere vraag: wat voor sociale impact heeft de transitie op bewoners? Sem Apon, student Metropolitan Analysis, Design and Engineering, heeft voor zijn master thesis onderzocht hoe sociale impact wordt begrepen en vormgegeven binnen de energietransitie in Venserpolder, een wijk in Amsterdam Zuidoost waar zowel grote organisaties als bewonersinitiatieven actief zijn.
Het onderzoek richtte zich op twee actoren die sociale impact willen realiseren binnen deze lokale energietransitie: de Johan Cruijff ArenA, die de ambitie heeft om ‘Net Positive’ (onderaan de streep meer positieve dan negatieve impact creëren) te worden en een centrale rol speelt als leider van de lokale energiehub, en de Energiecoöperatie Venserpolder, waarin bewoners samenwerken aan het opwekken van lokale duurzame energie. Naast deze organisaties zijn bewoners en lokale professionals geïnterviewd om te achterhalen welke vormen van impact voor hen daadwerkelijk betekenisvol zijn.
Uit het onderzoek blijkt dat “sociale impact” geen vast of eenduidig begrip is, maar door verschillende partijen op totaal verschillende manieren wordt begrepen, geframed en ingevuld. Voor sommige organisaties is sociale impact vooral verbonden aan strategische duurzaamheidsdoelen en lange-termijnambities, terwijl andere organisaties juist de nadruk leggen op lokale betrokkenheid en het versterken van de gemeenschap. Deze uiteenlopende definities hebben directe invloed op hoe impact wordt vormgegeven én hoe bewoners die impact uiteindelijk ervaren. Ook de mate waarin bewoners kunnen meedenken, meepraten en meebeslissen bepaalt of sociale impact voor hen daadwerkelijk betekenisvol wordt.
Het onderzoek laat ook zien dat voor veel bewoners van Venserpolder sociale impact vooral betekenisvol is wanneer deze direct zichtbaar en voelbaar is. Abstracte of lange termijn veranderingen zijn minder relevant. Voor hen gaat het om alledaagse verbeteringen, zoals minder afval op straat, betere voorzieningen, of een betere supermarkt. Daarmee wordt duidelijk dat wat organisaties als sociale impact beschouwen, niet automatisch aansluit bij wat bewoners waardevol vinden. Sociale impact wordt pas echt betekenisvol wanneer bewoners het zelf zo ervaren – en die ervaringen verschillen sterk binnen de wijk. Het betrekken van een brede groep bewoners is daarom essentieel.
Het onderzoek verkende ook manieren waarop de Johan Cruijff ArenA en de Energiecoöperatie Venserpolder kunnen samenwerken. Die samenwerking hoeft niet per se groot of technisch te zijn: ook kleinschalige acties, zoals het delen van kennis of het beschikbaar stellen van een vergaderruimte, kunnen waardevolle stappen in de energietransitie en lokale sociale impact maken.
Wanneer organisaties sociale impact willen maken, is het belangrijk om hun doelgroep actief te betrekken. Dit is al helemaal cruciaal in de context van de energietransitie, die een grote impact heeft op het leven van burgers. Op basis van deze inzichten wordt aanbevolen om niet te praten over bewoners, maar vooral te praten met hen. De resultaten van het onderzoek zijn inmiddels gedeeld met alle relevante partijen.